Raport "The Production Gap Report" - Odchodzenie od paliw kopalnych - jasny cel, kręta ścieżka

Raport „The Production Gap Report”, po raz pierwszy opublikowany w 2019 r., mierzy różnicę między klimatycznymi celami Porozumienia Paryskiego a planowaną i prognozowaną produkcją węgla, ropy i gazu w poszczególnych krajach.

Najważniejsza konkluzja tegorocznego wydania jest następująca: państwa całego świata planują wyprodukować ponad dwukrotnie więcej paliw kopalnych w 2030 r. niż byłoby to zgodne z celem ustabilizowania wzrostu średniej, globalnej temperatury na poziomie nieprzekraczającym 1,5°C.

Pandemia COVID-19 i będące odpowiedzią na wywołany kryzys środki zaradcze wprowadziły dużo niepewności do prognoz tej luki produkcyjnej. Podczas gdy światowa produkcja paliw kopalnych gwałtownie spadła na skutek kryzysu, rządowe bodźce i działania pobudzające gospodarkę ukształtują naszą przyszłość klimatyczną: mogą skłonić do powrotu do wzorców produkcji sprzed pandemii koronawirusa, które nieuchronnie prowadzą do poważnych zaburzeń klimatycznych lub przygotować grunt pod kontrolowaną likwidację paliw kopalnych w ramach wysiłków na rzecz lepszej przyszłości.

Raport analizuje, jak zmieniły się warunki funkcjonowania światowej gospodarki oraz co te zmiany oznaczają dla różnicy pomiędzy planowaną produkcją paliw kopalnych a jej kompatybilnym z Porozumieniem Paryskim poziomem. Dodatkowo w raporcie przedstawiono sposób w jaki rządy mogą dać podwaliny pod długoterminowe i sprawiedliwe odejście od paliw kopalnych.

Najważniejsze konkluzje:

• Aby podążać ścieżką zgodną z celem 1,5°C, świat będzie musiał zmniejszać produkcję paliw kopalnych o około 6% rocznie między 2020 a 2030 r. Państwa planują i prognozują tymczasem średni roczny wzrost produkcji o 2%, co do 2030 r. będzie skutkowało ponad dwukrotnie większą produkcją niż ta zgodna z limitem 1,5°C.
• W latach 2020-2030 światowa produkcja węgla, ropy i gazu musiałaby corocznie spadać o odpowiednio 11%, 4% i 3%, aby była zgodna ze wspomnianym celem.
• Pandemia COVID-19 i wprowadzone przez rządy ograniczenia, mające na celu powstrzymanie jej rozprzestrzeniania, doprowadziły do krótkoterminowych spadków produkcji węgla, ropy i gazu w 2020 r. Plany sprzed COVID i środki stymulacyjne gospodarki po pandemii wskazują jednak na kontynuację wspominanej luki produkcyjnej, co z kolei grozi poważnymi zaburzeniami klimatycznymi.
• Do tej pory rządy G20 przeznaczyły ponad 230 miliardów dolarów w ramach pomocy związanej z COVID-19 sektorom odpowiedzialnym za produkcję i zużycie paliw kopalnych. Jest to znacznie więcej niż przeznaczono na czystą energię (około 150 miliardów dolarów). Decydenci muszą odwrócić ten trend, aby móc osiągnąć cele klimatyczne.

Opracowanie zostało przygotowane przez Stockholm Environment Institute (SEI), International Institute for Sustainable Development (IISD), Overseas Development Institute (ODI), E3G, i UNEP. Dziesiątki badaczy z wielu uniwersytetów i ośrodków badawczych przyczyniło się do przygotowania i redakcji niniejszego raportu.

Jak powiedział jeden z głównych jego autorów i dyrektor SEI US Center Michael Lazarus: „Z badań jasno wynika, że staniemy w obliczu poważnych zakłóceń klimatycznych, jeśli kraje będą w dalszym ciągu produkować paliwa kopalne na obecnym poziomie, nie mówiąc już o planowanych wzrostach produkcji”. Dodał on również, że „raport jasno prezentuje rozwiązanie: odpowiednie polityki rządu, zmniejszające zarówno popyt, jak i podaż paliw kopalnych oraz wspierające społeczności obecnie od nich zależne. W raporcie przedstawione są kroki, które rządy mogą podjąć dzisiaj, aby w sprawiedliwy sposób odejść od paliw kopalnych”.

W publikacji wskazano na potrzebę szybkiego odejścia od paliw kopalnych krajów z większymi możliwościami finansowymi i instytucjonalnymi oraz mniej zależnymi od ich produkcji. W tej grupie znajdują się niektórzy z ich największych producentów (w tym Australia, Kanada i Stany Zjednoczone) którzy obecnie dążą do znacznego zwiększenia podaży paliw kopalnych.

Jednocześnie nie należy zapominać o krajach silnie uzależnionych od paliw kopalnych, ale nie mających takich możliwości jak najbogatsi. Będą one potrzebować międzynarodowego wsparcia, aby sprawiedliwie przejść transformację.

Badacze przedstawili sześć obszarów działań, wskazując decydentom możliwości odchodzenia od paliw kopalnych w trakcie wdrażania planów odbudowy gospodarki po pandemii COVID-19. Pośród zaproponowanych rozwiązań znalazły się:

• zmniejszenie istniejącego wsparcia rządowego dla paliw kopalnych,
• wprowadzenie ograniczenia w produkcji,
• przeznaczenie funduszy odbudowujących gospodarki na zielone inwestycje (przy jednoczesnym uzależnieniu jakiegokolwiek wsparcia wysokoemisyjnego od spełniania długoterminowego celu zgodności z celami klimatycznymi).

Sekretarz Generalny ONZ António Guterres w następujący sposób podsumował Prodcution Gap Report 2020: „Ten raport bez wątpienia pokazuje, że produkcja i wykorzystanie węgla, ropy i gazu muszą szybko spaść, jeśli mamy osiągnąć cele Porozumienia Paryskiego. Ma to kluczowe znaczenie dla zapewnienia przyszłości bezpiecznej dla klimatu oraz silnych, zrównoważonych gospodarek wszystkich krajów - w tym tych najbardziej dotkniętych transformacją (…).”